RİSKLİ YAŞAM ŞARTLARI ve ÖNLEME

Dünyamız geliştikçe gelişim ve değişimlerin her köşeye ulaşarak insanları, yaşam şartlarını ve tarzlarını etkilemeye başladığı görülmektedir. Hayatımızı kolaylaştırıcı teknolojik ve sosyal gelişmeler, davranış ve tutumlarımızdaki değişmelerle beraber bu gelişmelerin ve değişmelerin etkilerine göre hayatlarımızı, davranışlarımızı olumsuz yönde etkileyen unsurlarda yaşantımız içinde gün geçtikçe sıklığını arttırarak görülmeye başlamıştır. Sadece yeni teknolojik gelişmeler ve sosyal, kurumsal değişmeler değil daha öncede günlük hayatımızda var olan olumsuzlukları olumsuzluklar ortaya çıktıktan sonra düzeltmeye çalışmak hem zaman açısından hem iş gücü ve ekonomik açıdan hem de sonuçları açısından pahalıya mal olmaktaydı. Son zamanlarda sadece ruh sağlığı ve riskleri önleme alanında değil diğer sağlık alanlarında da sorunlar ortaya çıkmadan önce sorunları ortaya çıkarma riski yüksek davranış, durum ve oluşumlarla mücadele etmek etkilerini azaltmak genel bir yöntem olarak kabul edilmeye ve uygulama alanı genişletilmeye başlamıştır.

Yıllar boyunca sosyal ve psikolojik içerikli çalışmalar ağırlığını ruh sağlığı sorunlarını, sosyal içerikli sorunları düzeltmeye ayırmış ve bu alanda yetişmiş insanlarla problemler görüldükten sonra düzeltme, sağaltım yollarını arama ve uygulama çalışmaları yapmışlardır. Bu çalışmalar sırasında yıllar geçtikçe değişen hayat ve yaşam şartlarıyla beraber sorunların yoğunluğunun arttığı ve artık sorunlar başlamadan önce müdahale tarzlarının bulunması ve uygulanması zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Son yıllarda artan intihar, uyuşturucu madde bağımlılığı, sigara bağımlılığı, uyum ve davranış problemleri, yanlış aile tutumları, boşanmış, parçalanmış aileler, madde kötüye kullanımları vs temel önleme çalışmalarının ağırlığını gün geçtikçe arttırarak özellikle uygulama alanı geniş olan okullarda kendini hissettirmesi gereğini ortaya çıkarmıştır.

Önleme kavramı sorunlar ortaya çıktıktan sonra problemleri çözmeye çalışma çabalarından farklılıklar gösterir çünkü önleme problemleri ortaya çıkaran nedenlerle, etmenlerle ve problem öncesi davranışlarla daha fazla ilgilidir. Önleme çalışmaları problemleri ortaya çıkarabilecek risk unsurlarının ve riskli davranışların tespit edilerek bunlarla nasıl mücadele edileceği konusuyla ilgilidir. Önleme çalışmalarının amacı gelecekte istenmeyen olay ve durumların önlemesi, ortaya çıkma olasılıklarının azaltılması amacıyla şimdiden bazı önlemler almak ya da bir başka seçenek, uygulama alanı olarak seçenek olarak gelecekte istenen olay ve durumları artırmak için bazı etkinliklerde, çalışmalarda, düzenlemelerde bulunmaktır. Önleme çalışmalarını en geniş yürütebileceğimiz veya daha etkili hale getirebileceğimiz en iyi yer okullarımızdır. Okullarımızda Psikolojik danışmanlarımız önleyici rehberlik adı altında önleme çalışmalarını yürütmeye çalışmaktadırlar fakat ülkemizde halen bazı problemlerin arttığının anlaşılması önleme çalışmalarının sistematik, programlı ve öğrencilerin yeterliliklerini arttırıcı hale getirilerek uygulanma alanının genişletilmesi ve etkinliliğinin arttırılması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır.
      Temel önleme çalışmalarında risk etmenlerinin yani kişiyi olumsuz davranışlara yönelten veya olumsuz davranışlarda, riskli davranışlarda bulunması olasılığını arttıran unsurların azaltılması, etkinliliğinin sınırlanması koruyucu etmenler dediğimiz kişiyi olumsuz davranışlar, riskli davranışlardan uzak tutan kişinin çevresel olumsuz etkilerden olabildiğince etkilenmemesini sağlayan becerileri ve çevresel düzenlemeleri arttırmak ve kişiye bu becerileri kazandırmak amaçlanmaktadır.